Pamięć nie dała się zgładzić … - Wystawa czasowa w Sali Kasetonowej i Hetmańskiej Muzeum Wojska Polskiego – została przygotowana przez Jerzego Kalinę – twórcę narracji plastycznej, we współpracy z zespołem scenariuszowym w składzie: Sławomir Frątczak, prof. Andrzej Krzysztof Kunert, dr Izabella Sariusz – Skąpska i Mateusz Zemla. Narracji plastycznej towarzyszy muzyka Henryka Mikołaja Góreckiego, Michała Lorenca, Andrzeja Panuchnika, Eugeniusza Rudnika.
Sala Hetmańska, w której mieści się wystawa, została podzielona na szereg przestrzeni, nawiązujących do wnętrza kaponiery w Cytadeli Warszawskie [przyszłej siedziby Muzeum Katyńskiego], a także odwołujących się do przyszłych instalacji autorskich – Jerzego Kaliny, na tym etapie zaledwie zaznaczonych przy pomocy projekcji i fotografii wielkoformatowych.
W przestrzeni pierwszej znajduje się tzw. ARCHIWUM, gdzie w szafach pancernych umieszczono – tajne i trudno dostępne dokumenty. W części zwanej – archiwum domowym – prezentowane są dokumenty rodzinne. Natomiast w kolejnych szafach – ekspozyturach przybliża się sylwetki ofiar – poprzez archiwalia z nimi związane. W tzw. archiwum NKWD – pokazane zostały wybrane przykłady archiwaliów rosyjskich i niemieckich obrazujących niektóre aspekty Zbrodni Katyńskiej. Do archiwaliów przylegają symboliczne połówki żołnierskiego tzw. nieśmiertelnika, znaku tożsamości, których tak wiele znaleziono w dołach śmierci.
W przestrzeni drugiej – UJAWNIANIE – jako znak wiodący powtarza się przepołowiony nieśmiertelnik. Powolne ujawnianie prawdy wyraża sarkofag – źródło.
Między przestrzenią drugą i trzecią widz styka się z zasłonami – wizualizacjami przyszłych instalacji (projekcje, fotografie wielkoformatowe):
LAS KATYŃSKI, który zostanie posadzony na majdanie przed kaponierą w Cytadeli Warszawskiej. Panujący tutaj mrok przygotowuje widza do kolejnych odsłon.
BLIZNA – szczelina w ziemi, nawiązuje do cierpienia, jakie towarzyszyło utracie bliskich i okrutnej prawdy – jak zginęli.
SARKOFAGI – czarne granitowe. Na zawsze zamknięte, były kiedyś wagonami, wiozącymi jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska na miejsce egzekucji.
W przestrzeni trzeciej – SKRZYNIE, w których wystawione zostały ocalałe przedmioty i dokumenty z dołów śmierci. To tutaj znalazła miejsce główna część historycznej narracji wystawy. Na ścianach znajdują się szklane tafle, wycięte w kształt nieśmiertelnika; na nich symbole religii (krzyże – rzymsko-katolicki i prawosławny, gwiazda Dawida, półksiężyc), powtarzające motyw z Polskich Cmentarzy Wojennych.
Kolejna instalacja to ALEJA NIEOBECNYCH – w Muzeum katyńskim na tzw. Ścieżce straży stanie ok. 40 pustych postumentów jakby przygotowanych pod popiersia przedstawicieli elit państwa polskiego. Na każdym postumencie widnieje napis z nazwą zawodu lub pełnionej funkcji.
Mijając Aleję Nieobecnych widz podąża w głąb korytarza, w którego końcu ukazują się drastyczne obrazy z niemieckiego dokumentu filmowego, przedstawiającego ekshumacje ofiar w Katyniu w 1943 r.
Kolejna przestrzeń to ZI
W ostatniej, piątej przestrzeni – ŚCIANA PAMIĘCI – widz staje przed fragmentami ścian pamięci, które docelowo znajdą się w dawnej działobitni Cytadeli Warszawskiej. Na metalowych płytach znajdują się nazwiska wszystkich ofiar Mordu Katyńskiego, podzielone na miejsca straceń i spoczynku (Katyń, Charków, Miednoje, Bykownia), a także puste miejsca, zostawione dla nazwisk nieznanych jeszcze dzisiaj ofiar i nazw miejsc, które kiedyś zostaną uzupełnione. Kute w metalu litery odwołują się do znanych z katyńskich cmentarzy bram pamięci.
Uzupełnieniem ekspozycji są stanowiska komputerowe, umożliwiające dostęp zarówno do list katyńskich (Księgi Cmentarne), jak i do sylwetek wybranych ofiar zbrodni katyńskiej oraz kalendarium Zbrodni Katyńskiej.
Z pewnością ważne uzupełnienie ekspozycji stanowią pierwszy raz pokazane na wystawie w kraju – materiały dotyczące ekshumacji w Bykowni (ofiary tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej)
Ekspozycja czynna w środy w godz. 10 – 17, czwartki, piątki, soboty i niedziele w godz. 10 – 16 (ostatnie wejście do Muzeum Wojska Polskiego możliwe jest na pół godziny przed jego zamknięciem) W poniedziałki i wtorki ekspozycja jest nieczynna.
Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia Muzeum Wojska Polskiego.
Aleje Jerozolimskie 3
00-495 Warszawa
Wszelkie informacje o wystawie katyńskiej oraz zamawianie oprowadzania dla grup:
Muzeum Katyńskie tel. 22/687 83 42, 22/687 72 44
rchagowski@muzeumkatynskie.pl
tekst zaczerpnięty z folderu informacyjnego wydanego z okazji otwarcia wystawy w dniu 17. 09. 2011 r.