Katyński kurier ks. Stefan Niedzielak
"Ale z drugiej strony, tak mi się zdaje, że za żadne skarby nie chciałbym inaczej. Dobrze mi w tym takim smutku nieokreślonym, zapamiętałym... Tak, troszeczkę trzeba się zniżyć, by na szczyty samotne samotnym się piąć. Trzeba chyba wierzyć, że tam na szczycie me życie, mój cel, moja śmierć."
Pamiętnik Księdza Niedzielaka to niepublikowane do tej pory zapiski kuriera katyńskiego. Obejmują okres od stycznia 1935 do wiosny 1943 roku. Tworzą go zarówno porywające opisy konkretnych wydarzeń, czasami lakoniczny skrót myślowy, ale też refleksje dotyczące burzliwej historii Polski i Europy (lata 1935-1943). Dziennik przenosi w świat młodego chłopaka, który staje przed życiowym wyborem powołania, ukazuje życie seminarzysty, a później księdza. Znajdziemy w nim ślady przeczytanych książek, zdanych egzaminów, wewnętrznych rozterek i codziennych przeżyć. To właśnie zapis duchowego dojrzewania Katyńskiego Kuriera jest w Dzienniku najciekawszy.
"Nie mam, zdaje mi się, czasem przyjaciela. Mam tak na pozór wielu, ale czuję, że wszystkiego im nigdy chyba nie powiem. Nie powiem, co tam gdzieś najgłębiej we mnie tkwi, tam nie [ma] przecież nic specjalnie ciekawego... Jestem tylko... To jakieś takie dziwne... Ja nie wiem, chyba się by taki przyjaciel znalazł, [przed którym mógłbym się otworzyć]. Bo gdyby się [jednak] znalazł, to ja bym chyba tak samo mu wszystkiego nie powiedział... Jestem szczery... Chcę być szczery...Wiem, że jestem - chyba to tylko taka konieczność natury indywidualnej, żeby cześć dla siebie miała? Nie chcę z drugiej strony, żeby to było podstawą egoizmu i często zarozumiałości; ale chyba to da się jakoś ułożyć."
Ksiądz Stefan Niedzielak urodził się 1 września 1914 roku w Podolszycach (dziś: dzielnica Płocka). Mając 20 lat, wstąpił do warszawskiego seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął w 1940 roku. Podczas wojny aktywnie działał w podziemiu niepodległościowym. Był w Armii Krajowej. Jako kurier przewoził z Warszawy do Krakowa zaszyfrowane wiadomości dla kard. Stefana Sapiehy. Tuż przed wybuchem powstania warszawskiego przewiózł najcenniejszą przesyłkę. Była to część tak zwanego "depozytu katyńskiego", czyli dowody z ekshumacji wyjęte z grobów. Od 1977 pełnił funkcję proboszcza kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. Od końca lat 70. odprawiał Mszę Świętą za ofiary zbrodni katyńskiej. Na kilka lat przed śmiercią zaczął otrzymywać anonimowe listy i telefony z pogróżkami. 21 stycznia 1989 r. nad ranem w mieszkaniu na plebanii przy ulicy Powązkowskiej znaleziono jego ciało. Wyniki sekcji zwłok wskazywały na zabójstwo. Śledztwo w sprawie jego śmierci dwukrotnie wznawiano i umarzano. Obecnie prowadzi je pion śledczy IPN.
Autor: Piotr Litka (opr.)
(teks pochodzi ze strony internetowej "Księgarni na Miodowej")
Żołnierz który klęczy
Nikt nie wie, czy ci młodzi ludzie kiedykolwiek ze sobą rozmawiali. Łączył ich polski mundur, młodość i poezja. Razem stworzyli niezwykły przepis na wiersz antypaństwowy. Piwowar, który " zamilkł w męce". Ehrlich, który ocalony w cuchnącym Griazowcu woła "przecież wschodzi słońce", by później oswojoną śmierć prosić o kulę uczciwą, w walce, w serce. I wołający na "Alarm" Redzisz. Także Wedow, który napisze w wierszu, że choć "wszystko było inne niż w romansie", to "dobrze jest żyć" i nada mu tytuł "Miłość".
Z przedmowy Sławomira Gowina.
Ewa Gruner-Żarnoch, Starobielsk w oczach ocalałych jeńców, LTW 2008 Starobielsk, jeden z trzech obozów katyńskich, pozostawał zawsze, podobnie jak Ostaszków, w cieniu Kozielska i Katynia. Ewa Gruner-Żarnoch zgromadziła wszystko, co o Starobielsku przekazali ci, którzy go przeżyli, co znane jest z dokumentów sowieckich i zeznań byłych funkcjonariuszy NKWD, z listów i wspomnień rodzin. Wysnuła ona tezę – śmiałą, ale nie nieprawdopodobną – że decyzja o wymordowaniu oficerów WP i policjantów, polskich jeńców wojennych, faktycznie podjęta została dużo wcześniej niż 5 marca 1940 roku, jeszcze w okresie przed napaścią Związku Sowieckiego na Polskę. Każdy, kto będzie chciał pisać o Starobielsku, po książkę tę sięgnąć powinien. Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi, Znak 2011 Na nieludzkiej ziemi wpisuje się, wraz z „Innym światem” Herlinga-Grudzińskiego i „Archipelagiem Gułag” Sołżenicyna, we wstrząsający kanon świadectw niewyobrażalnych cierpień, jaka zgotowała światu komunistyczna utopia realizowana z niewypowiedzianym okrucieństwem przez sowiecki aparat przemocy i ucisku. Andrzej Krzysztof Kunert, Katyń. Ocalona pamięć, Świat Książki 2010 Historia sowieckiej agresji i okupacji, które poprzedziły zbrodnię katyńską oraz losy katyńskiego kłamstwa trwającego przez okres PRL-u znalazły się w nowej książce Andrzeja Krzysztofa Kunerta. - Najistotniejszy w tej książce wydaje mi się nowy sposób ułożenia kalendarium zbrodni i kłamstwa katyńskiego oraz fakt, że chyba rzeczywiście po raz pierwszy w jednej zwartej publikacji znalazły się informacje ze źródeł z całego świata. Mam nadzieję, że ta publikacja pomoże zrozumieć, dlaczego dla Polaków Katyń jest takim świętym symbolem i na czym polegała wielkość tej tragedii - powiedział autor publikacji Andrzej Krzysztof Kunert. W książce znalazło się także zestawienie informacji o staraniach i interwencjach władz Polski na uchodźstwie, mających na celu ustalenie losu polskich jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, oraz zaprzeczające sprawstwu zbrodni katyńskiej wypowiedzi władz ZSRR. Publikacja przedstawia również losy kilkunastu rodzin, których bliscy zginęli w Katyniu. Andrzej Przewoźnik "Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć". Świat Książki 2010 Jest to skrupulatnie udokumentowana opowieść o Zbrodni Katyńskiej, jej przyczynach, przebiegu i skutkach oraz historia „kłamstwa katyńskiego”. Andrzej Przewoźnik, człowiek którego dziełem była budowa polskich cmentarzy w Katyniu, Charkowie i Miednoje, członek polsko-rosyjskiej Grupy ds. Trudnych, ostatnie lata poświęcił pracy nad książką, którą dokończyła Jolanta Adamska, wieloletnia współpracowniczka Andrzeja Przewoźnika w ROPWiM. Książka bazuje na bogatych zasobach archiwalnych i ogromnej literaturze przedmiotu, zawiera też ważne współczesne załączniki – m.in. przemówienia upamiętniające tragiczną rocznicę zbrodni, pierwszą, podczas której hołd pomordowanym wspólnie mieli oddać przywódcy Polski i Rosji. Wstęp napisał prof. Jerzy Buzek. Bronisław Wardawy, Kolejarze w Katyniu i innych miejscach kaźni i męki. Tom 1, Norbertinum 2010 Podjęta przez Bronisława Wardawego praca przywraca pamięć o kolejarzach Polskich Kolei Państwowych, którzy padli ofiarą morderstw i represji ze strony hitlerowców, Sowietów i polskich komunistów. Praca ta powinna powstać już dawno. Jej autor na przykładzie pracowników PKP daje obraz patriotyzmu ówczesnego społeczeństwa. Stanisław Mikke, Śpij, mężny w Katyniu, Charkowie i Miednoje, Rytm 1998 Wstrząsająca relacja o pracach ekshumacyjnych na polskich cmentarzach w Katyniu, Charkowie i Miednoje, prowadzonych od 1991 r. Książka jest także szczególnego rodzaju dokumentem, zapisującym stan świadomości współczesnych pokoleń Polaków, Rosjan i Ukraińców, zwłaszcza tych, którzy zetknęli się z prawdą o Zbrodni Katyńskiej. Stanisław Swianiewicz, W cieniu Katynia, LTW 2010 Książka jest relacją jedynego ocalałego oficera - świadka zbrodni, który znalazł się bardzo blisko lasu katyńskiego. 29 kwietnia 1940 roku wywieziono go z obozu kozielskiego razem z grupą około 300 oficerów przeznaczonych do likwidacji, ale zamiast do lasku katyńskiego, por. Stanisław Swianiewicz, na jakiś nagły rozkaz z Moskwy, trafił na Łubiankę. Autor opisuje tutaj szlaki, które poprzez boje kampanii wrześniowej doprowadziły go pod Katyń; a potem jego dzieje w więzieniach i łagrach sowieckich, jego pobyt w roku 1942 w Ambasadzie w Kujbyszewie. Swianiewicz był wówczas jedynym człowiekiem, który wskazywał polskim władzom właściwą drogę, którą należało iść, aby przeniknąć tajemnicę 15 tysięcy zaginionych oficerów... Wojciech Materski, Mord katyński. Siedemdziesiąt lat drogi do prawdy, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2010 Publikacja Wojciecha Materskiego stanowi kompendium wiedzy o siedemdziesięcioletnim procesie dochodzenia do prawdy o bezprecedensowej zbrodni katyńskiej, jednej z najtragiczniejszych kart najnowszej historii Polski. Bazą dla książki stała się obszerna dokumentacja źródłowa pochodząca z archiwów polskich i rosyjskich oraz literatura przedmiotu. Uzupełniający ją audiobook „Mord katyński. Dokumenty zbrodni” zawiera wybór kilkudziesięciu dokumentów wraz z komentarzami, dokonany spośród tysięcy znajdujących się w czterotomowej publikacji poświęconej zbrodni katyńskiej (Katyń. Dokumenty zbrodni), która ukazała się staraniem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w latach 1995-2006.